Alle informatie over de mantelbaviaan

De mantelbaviaan

De mantelbaviaan (Papio hamadryas) is een aap uit het geslacht der bavianen (Papio). Onder de bavianen vallen verschillende soorten: 

• Mantelbaviaan (Papio hamadryas)
• Groene baviaan of anubisbaviaan (Papio anubis)
• Gele baviaan (Papio cynocephalus)
• Bruine baviaan of sfinxbaviaan (Papio papio)
• Beerbaviaan of Kaapse baviaan (Papio ursinus) 

Nauwe verwanten zijn onder andere de gelada (Theropithecus gelada) en de mandrils (Mandrillus). 

Hoe ziet een mantelbaviaan eruit?

Mannetjes worden maximaal 95 centimer lang en ongeveer 18 kilo zwaar. Vrouwtjes worden een stukje kleiner, namelijk 65 centimer lang en 15 kilo zwaar. Vrouwtjes hebben een grijzige bruine vacht, met een kaal, roze gezicht. Volwassen mannetjes zijn veel groter en hebben een lange, zilvergrijze vacht. Die vacht is lichter op de wangen, op de staartpunt en rond het zitvlak. Op de nek en schouders heeft het mannetje lange manen, als een soort mantel. Je kunt mannetjes en vrouwtjes dus goed uit elkaar halen door de mantel! De man wordt aantrekkelijk gevonden door zijn volle bos haar en de vrouw door haar rode achterste. Hoe roder het achterste, hoe aantrekkelijker het wordt gevonden. 

Mantelbavianen zijn herkenbaar aan hun roodkleurige billen, maar waarom hebben de bavianen deze eigenlijk? In deze Ranger Request vertelt ranger Robert meer over de bavianen en hun merkwaardige achterkant.

 

Het gedrag van de mantelbaviaan

Ze zijn overdag actief en aan het eind van de middag verzamelen ze zich op de steile rotswanden. Hier slapen ze gezamenlijk. Mantelbavianen leven in harems; één mannetje samen met 1 tot 10 vrouwtjes en hun jongen. Deze harems vallen over een overkoepelende 'clan'. Opvallend is dat de verwante mannetjes, meestal broertjes, met hun harems samen in de clan zitten. De mannetjes bewaken de vrouwtjes goed, het lukt een ander mannetje zelden om een vrouwtje weg te kapen uit een clan. De mantelbavianen vormen een harem door onvolwassen vrouwtjes weg te lokken of door oudere haremleiders aan te vallen en enkele of alle vrouwtjes over te nemen.

Clans voegen zich samen in een 'band'. Met deze bands gaan alle mantelbavianen samen slapen op een gedeelte van de rots. Ook haremloze mannetjes maken deel uit van deze bands. Een groep bands vormen samen een 'troep'. Deze groep kan wel bestaan uit honderden mantelbavianen. 's Ochtends valt de troep weer uiteen in de verschillende bands. 

Ingewikkeld hè? Nog even kort: harem < clan < band <troep

Mantelbavianen kunnen dus goed samenwerken. Dit moet ook wel, want er is weinig voedsel en slaapruimte in hun leefgebied. 

Wat is het leefgebied van de mantelbavianen?

Mantelbavianen komen voor in de steppen, halfwoestijnen, rotswanden en bergen langs de Rode Zee. Vooral in de landen Somalië, Ethiopië, Eritrea, Djibouti, Soedan en in Zuidwest-Arabië, in Jemen en Saoudi-Arabië.

In Beekse Bergen leven de mantelbavianen samen met de olifanten! Kom je kijken?

TICKETS

Wat eet een mantelbaviaan?

Een mantelbaviaan leeft van grassen, knoppen, vruchten, wortels, scheuten en ongewervelde dieren. Om eten te vinden kunnen ze wel 13 kilometer reizen. 

De voortplanting van de mantelbaviaan

Voortplanten gebeurt het hele jaar door. Wel worden er in mei, juni, november en december gemiddeld meer mantelbavianen geboren. De draagtijd duurt ongeveer 170 dagen. Meestal wordt er één jong per keer geboren. De zoogtijd duurt zo'n 15 maanden. Na 2 jaar verlaten de mannetjes hun geboortegroep, de vrouwtjes doen dit na 3,5 jaar. Mannetjes blijven vaak hun hele leven in dezelfde clan. De vrouwtjes zijn na 5 jaar geslachtsrijp. Bij de mannetjes duurt dit iets langer, namelijk 7 jaar. In het wild worden mantelbavianen tussen de 20 en 30 jaar oud. 

Kidnappen

Mannetjes zijn in een groep erg tolerant naar de kleintjes. Ze laten ze op hun rug rijden en spelen soms met ze. De moeders zijn gek op hun kroost en houden ze ook goed in de gaten. Ze vlooien ze en houden ze aan hun staart vast zodat ze niet te ver weglopen. De mannetjes zijn ook erg geïnteresseerd in de jongen, wat soms iets minder goed kan aflopen. Mannetjes proberen weleens de jongen van andere clans te kidnappen. Dit doen ze door aan te bieden om op hun rug te komen zitten. Dit kan soms wel de dood van de jongen betekenen. Ze drogen of hongeren dan uit. Gelukkig worden de gekidnapte jongen vaak teruggehaald door de leiders van hun groep. 

Een heilig dier

Vroeger kwam de mantelbaviaan waarschijnlijk ook in Egypte voor. Hier werd hij vereerd als een heilig dier. Dit kwam doordat de baviaan in grote aantallen Egypte is binnengekomen. Zij klommen in palmen en verzamelden vruchten. Bavianen zijn intelligent, nieuwsgierig, levendig en snel van begrip. De Egyptenaren vonden dit het perfecte voorbeeld voor lusteloze kinderen. De baviaan gold als een heilig dier, hij was net als een ibis gewijd aan Thot. Thot werd namelijk vaak afgebeeld als een baviaan. De baviaan staat symbool voor de opkomende zon en oorsprong van de schepping. Bavianen maken vlak voor zonsopgang in koor een schril geluid, waarmee zij de zonnegod Ra zouden aankondigen. 

Wie is de vijand van de mantelbaviaan?

De grootste vijand van de mantelbaviaan is toch wel het luipaard. Hierom slapen ze ook bovenop steile rotswanden, daar zijn ze relatief veilig.

Is de mantelbaviaan bedreigd?

De mantelbaviaan is geen bedreigde diersoort. Al gaat hun leefgebied wel verloren. Op de mannetjes wordt ook gejaagd voor hun mooie vacht. Gelukkig worden ze niet meer gevangen voor wetenschappelijk onderzoek, wat vroeger wel veel gebeurde. De jacht op deze dieren is niet verboden. Bavianen bezoeken ook vaak dorpen en steden om eten te zoeken, dit helpt niet echt om een goede reputatie op te bouwen bij de lokale bevolking. 

Soortbehoud

De rol van dierentuinen is het behouden en beschermen van diersoorten. Europese parken werken nauw met elkaar samen om dit doel te bereiken en doen dit met een managementprogramma (EEP). Ook de mantelbaviaan is hier onderdeel van. Zo wordt er een gezonde reservepopulatie behouden. Meer over soortbehoud en onze rol hierin ontdek je hier.

Natuurbehoud

Gelukkig is de status van de mantelbaviaan veilig. Maar helaas zijn veel van de diersoorten die je in ons park ziet bedreigd en hebben deze het moeilijk in hun oorspronkelijke leefgebied. Wist je dat wereldwijd meer dan 4000 diersoorten met uitsterven bedreigd zijn? Samen kunnen we hen helpen, met grote, of kleine stappen. Wil je weten hoe? Klik dan hier.